Grootschalig Europees onderzoek naar geestelijke gezondheid jongeren

Een slechte geestelijke gezondheid is veruit het meest urgente gezondheidsprobleem voor Europese jongeren. De COVID-19-crisis heeft de situatie verergerd. Er is dan ook dringend behoefte aan beter inzicht in de ontwikkeling van geestelijke gezondheid op lange termijn en het opsporen van risicofactoren, zodat het beter mogelijk wordt vroegtijdig in te grijpen bij jongeren met risico op trauma of ander psychisch lijden. 

Het Youth-GEMs-project maakt deel uit van het Europe Horizon-programma Staying Healthy: Towards a molecular and neurobiological understanding of mental health and mental illness for the benefit of citizens and patients. "Met het project willen we leren begrijpen hoe genetische en omgevingsfactoren op elkaar inwerken om psychische problemen bij jongeren te verminderen of te voorkomen”, vertelt professor Bart Rutten van de Universiteit Maastricht. 

Rutten: “Doordat we de ontwikkeling van jongeren langere tijd volgen en op meerdere momenten in hun ontwikkeling data opvragen, kunnen we voorspellende modellen ontwikkelen en risico’s identificeren. Dit biedt mogelijkheden om eerder in te grijpen bij psychische problemen bij jongeren in plaats van de huidige, op symptomen gebaseerde aanpak." Betrokken HU-onderzoeker en ervaringsdeskundige Simona Karbouniaris en psychiater en hoogleraar psychiatrische epidemiologie Jim van Os vertellen: “Een self awareness app zal jongeren helpen bij het herkennen van en grip krijgen op eventuele vroege signalen van traumagevoeligheid en psychische kwetsbaarheid. Ook willen we gericht aandacht besteden aan specifieke overgangsperioden, zoals die van jeugd naar vroege adolescentie. Hoe kunnen we voorkomen dat jongeren gedupeerd raken door de schotten in systemen en vooral inzetten op krachtgerichte aanpakken?”

Youth-GEMs is in meerdere opzichten vernieuwend. Zo doen er in totaal 18 instellingen uit negen landen aan mee, waaronder Nederland, Duitsland, Ierland, Italië, Spanje, het Verenigd Koninkrijk, Estland, Kroatië, Servië en Australië. Het is daarmee de grootste studie naar geestelijke gezondheidsontwikkeling van jongeren ooit. Er zullen over heel Europa data worden verzameld van 1000 hulpzoekende jongeren tussen 12 en 24 jaar. ”We maken daarbij gebruik van nieuwe technieken voor kunstmatige intelligentie (AI) en digitale mobiele technologie, voegt dr. Guloksuz van de Universiteit Maastricht toe. “Het belangrijkste is dat we een internationaal netwerk zullen opzetten om jongeren zelf bij elke stap van het proces te betrekken en win-win te creëren op basis van ieders deskundigheid", aldus Guloksuz.” Het inzetten van die ervaringsdeskundigheid is ook de expertise van Simona Karbouniaris. “We willen de veerkracht van jongeren vergroten en de brug slaan met wat jongeren zelf vinden”, vertelt ze. “Jongeren reflecteren op wat er in het project ontwikkeld wordt, zodat ze ook echt gebaat zijn met de uitkomsten.” 

Vanuit UMC Utrecht en Hogeschool Utrecht zal in samenwerking met Euro Youth Mental Health gewerkt worden aan het opzetten van een Europese leergemeenschap van ervaringsdeskundige jongeren. Zij zullen op basis van collectieve ervaringen feedback geven op de verschillende projectonderdelen en mede helpen het bewustzijn onder jongeren én professionals te vergroten, onder andere met behulp van e-health.

Informatie over het Horizonprogramma en de betrokken organisaties is te vinden op de websites van de  Netherlands Enterprise Agency en Maastricht University.