HuP! biedt meer autonomie aan jongeren in de strijd tegen overgewicht
Overgewicht onder kinderen en jongeren is een complex probleem met oorzaken die voor een groot deel in de omgeving van de jongeren liggen. Marike Boonzaaijer, docent-onderzoeker aan Hogeschool Utrecht: “In de strijd tegen overgewicht willen we jongeren juist zelf het roer in handen geven. Met de mobiele tool HuP! kunnen ze zelf kleine, haalbare leefstijldoelen stellen. Hierdoor voer je als diëtist of kinderfysiotherapeut een heel ander gesprek met deze doelgroep.” Inmiddels is de app zo ver ontwikkeld dat de pilot is gestart.
HuP! (Hulpje uit Positiviteit) is ontwikkeld binnen het project DUKOO van het lectoraat Leefstijl en Gezondheid in samenwerking met praktijk Kinderfysio Noord. DUKOO staat voor ‘digitale uitkomstmaten bij kinderen met overgewicht en obesitas’ en heeft als doel: meer autonomie voor de jongere als basis voor het beter ‘samen beslissen’ in de zorg. Marike: “De tool is dan ook sámen met jongeren tussen de 12 en 17 jaar ontwikkeld. Zo is het taalgebruik aangepast en bevat de app korte videoclips met tips en informatie over beweging, voeding en slaap. Ook gaven de jongeren aan dat ze graag alerts wilden kunnen instellen als reminder om bijvoorbeeld water te drinken. We hebben elke nieuwe versie van de app steeds getest onder een brede groep jongeren met overgewicht: van kinderen uit groep 8 tot mbo-studenten.” Er is voor deze leeftijdsrange gekozen omdat deze kinderen hun eigen wensen en ideeën al goed kunnen verwoorden en in staat zijn tot zelfreflectie. “Er zijn nog maar weinig tools beschikbaar voor deze leeftijdscategorie, dus het is af en toe echt pionieren.
Een ander gesprek
De doelen in de app worden opgesteld met de informatie uit kwaliteit-van-leven-vragenlijsten zoals de kindtool Positieve Gezondheid. “En zo heb je ineens een heel ander gesprek met elkaar.” HuP! is gebaseerd op een positieve mindset. “De app is gericht op kleine, haalbare doelen op het gebied van bewegen, slapen en voeding om blijvende gedragsverandering te bereiken. Met te grote doelen vervallen jongeren vaak in doemdenken - zie je, het lukt me toch niet - en dat verlamt. Door de jongere zelf aan het roer te zetten, doen we een beroep op hun intrinsieke motivatie.”
Minderjarige zorggebruikers
Een andere uitdaging was het integreren van HuP! met de persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO) Ivido, waarin je je persoonlijke medische gegevens kunt bijhouden. Marike: “Er is bijvoorbeeld nog geen Nederlandse standaard voor het veilig uitwisselen van medische gegevens tussen zorgaanbieders en minderjarige zorggebruikers. Door dit project wordt de noodzaak daarvan duidelijk en we hopen dat deze ontwikkeling versneld wordt. Jongeren hebben te maken met jeugdverpleegkundigen, diëtisten, kinderfysiotherapeuten en ga zo maar door. Het is voor hen een drempel om bij elke zorgprofessional opnieuw hun verhaal te moeten doen. Met een PGO hoeft dat niet meer. De gegevens in Hup! zijn eigendom van de jongere zelf. De jongere bepaalt of de gegevens in een PGO mogen worden gedeeld. Dat doet een beroep op de verantwoordelijkheid en motivatie van de jongere en stimuleert het meedenken en samen beslissen over eigen doelen en eventuele behandelingen.” Inmiddels is de pilot met de app gestart. Eind mei wordt weer een nieuwe gebruikersgroep toegevoegd. “We zijn heel blij met het enthousiasme van alle deelnemers en nieuwsgierig naar de feedback van de jongeren en de zorgprofessionals als basis voor de volgende verbeterslag!”
Aanvulling én preventie
Overgewicht en obesitas bij kinderen is een groot maatschappelijk probleem vanwege de negatieve gevolgen voor de kwaliteit van leven en de stijgende zorgkosten. De effectiviteit van de huidige zorg is nog niet altijd optimaal en niet alle kinderen met overgewicht en obesitas worden bereikt. Door de stijgende aantallen kinderen met overgewicht en obesitas enerzijds en de tekorten aan professionals in de zorg anderzijds, zal het in de toekomst naar verwachting nog moeilijker worden om alle kinderen en jongeren passende ondersteuning te bieden. Marike: “Onze droom is natuurlijk dat we álle kinderen en jongeren kunnen bereiken, ook preventief. We werken daarom hard aan het schrijven van een vervolgsubsidie voor na de pilot. Zo kunnen we het leerproces over hoe de informatie uit uitkomstmaten voor kinderen met overgewicht of obesitas op meerdere vlakken ingezet kan worden, voortzetten en een landelijk vervolg geven.”
"Er zijn nog maar weinig tools beschikbaar voor deze leeftijdscategorie, dus het is af en toe echt pionieren."
Marike Boonzaaijer PhD volgde de opleidingen Fysiotherapie en Kinderfysiotherapie. Daarnaast studeerde ze af aan de Universiteit Utrecht als doctorandus in de Klinische Bewegingspedagogiek en werkte zij vijftien jaar als kinderfysiotherapeut. Sinds 2016 is ze werkzaam als onderzoeker bij het lectoraat Leefstijl en Gezondheid en docent aan de masteropleiding Fysiotherapie, specialisatie Kinderfysiotherapie. In 2021 promoveerde ze op de grof motorische ontwikkeling van zuigelingen en de invloed van de ‘parental beliefs’ op deze motorische ontwikkeling.
Tekst: Djaminah Clarkson-Danse
