Nieuw lectoraat Sociale Cohesie en de Democratische Rechtsstaat

Willeke, die een indrukwekkende carrière heeft opgebouwd in zowel de academische als de internationale praktijk, brengt haar expertise mee om samen met haar team van onderzoekers toekomstige onderzoeken uit te voeren. Aan de hand van vijf vragen stelt zij zichzelf en het nieuwe lectoraat voor.

“In oktober solliciteerde ik voor deze functie, zonder te weten hoe de wereld er nu uit zou zien. Alles wat er in Amerika, de Europese Unie en andere landen gebeurt, laat zien dat we vaak in onze eigen bubbel leven. Maar als die bubbels elkaar niet meer raken, verzwakt de samenleving. Juist verbindingen tussen verschillende gemeenschappen maken een samenleving sterk, en dat is waar dit lectoraat over gaat.”

‘‘Met onderwijs kunnen we heel veel barrières dichten. Het hoger onderwijs heeft hierin een cruciale rol. Diversiteit in de klas biedt kansen om grote maatschappelijke vraagstukken in de juiste context te bespreken en te doorleven. Tegelijk moeten we als kennisinstellingen meer dan ooit samenwerken in plaats van met elkaar te concurreren, om samen impact te maken en bij te dragen aan een veerkrachtige samenleving. Voor mij persoonlijk is het interessant om nu eens in een ander stuk van Nederland te werken. Sommige maatschappelijke vraagstukken verschillen per regio, net als de samenstelling van de bevolking; ik weet zeker dat ik hier de komende jaren ook zelf veel ga leren.

Wat ik mooi vind aan dit lectoraat, is dat het hogeschool-breed is. We hebben de opdracht een brug te slaan met de vier expertisegebieden: Samen Duurzaam, Samen Gezond, Samen Lerend en Samen Digitaal. Daarnaast gaan we als lectoraat uiteraard samenwerken met onderwijs, de beroepspraktijk en andere kennisinstellingen. Want het gaat zowel om interne vraagstukken rond sociale cohesie – wat verbindt ons? – als om externe vraagstukken, bijvoorbeeld in relatie tot de democratische rechtsstaat.”

“De actualiteit onderstreept het belang van sociale cohesie. Denk aan Rusland-Oekraïne, Gaza-Israël maar ook de democratische erosie binnen sommige EU-lidstaten: dat lijken ver-van-ons-bed-kwesties, maar ze hebben direct impact op onze samenleving en gemeenschappen. Mijn eigen achtergrond speelt ook mee: ik ben opgegroeid in een gebied waar noaberschap – het omkijken naar elkaar – een belangrijke rol speelt, maar dat kan ook tot uitsluiting en taboes kan leiden.

Een belangrijke vraag voor mij is hoe we ervaringsdeskundigheid kunnen inzetten. Niet alleen beleidsmakers en onderzoekers moeten meedenken en doen binnen het onderzoek naar sociale cohesie, maar ook mensen met directe ervaring, zoals personen die sociaal uitgesloten worden, afhankelijk zijn van een sociaal vangnet of juist informeel echte bruggenbouwers zijn. Die perspectieven zijn waardevol en moeten onderdeel zijn van het onderzoek dat we gaan doen.”

“Nou, bijvoorbeeld digitalisering! We leven in een tijd waarin algoritmes en sociale media ons in bubbels duwen. Dit versterkt polarisatie en vermindert sociale cohesie. Hoe kunnen we die fragmentatie tegengaan en de waarde van schurende verschillen benadrukken? Daarnaast hadden we vroeger zuilen en politieke partijen die zorgden voor gemeenschapszin. Nu moeten we opnieuw nadenken over plekken waar we elkaar ontmoeten, zowel fysiek als online.”

“Het eerste jaar als lector bij de HU zal in het teken staan van het formeren van een kernteam van onderzoekers, het uitwerken van het onderzoeksprogramma en het opstarten van nieuwe praktijkgerichte onderzoeksprojecten. Hogeschool Utrecht geeft mij hiermee een unieke kans om dit nieuwe en zo belangrijke lectoraat vorm te geven. Daar kijk ik enorm naar uit!

Mijn missie is om sociale cohesie te versterken door bruggen te slaan: tussen lectoraten, tussen kennisinstellingen en de samenleving. Maar ook tussen verschillende perspectieven. Het gaat om nuance, aandachtig luisteren en het herwaarderen van verschillen. Alleen zo kunnen we een sterke democratie en een inclusieve samenleving creëren én behouden.”