Onderwijs Marketing & Commerce pioniert in AI: “We moeten change agents opleiden”

Barbara had het liefst het hele team laten meepraten over hun AI-aanpak, want: “Deze is heel organisch tot stand gekomen. Vorig jaar hadden we het op een teamdag ter inspiratie over AI: wat betekent het voor het ons onderwijs, zoals didactiek en toetsing? Wat voor medewerkers, en wat voor het werkveld? Iedereen was heel enthousiast, veel collega’s zijn daarna blijven meedenken over hoe we AI binnen ons instituut kunnen toepassen. Zo is het balletje gaan rollen.”

De potentie van Artificial Intelligence werd dus al snel (h)erkend. Een concrete oplossing die het instituut ontwikkelde, is een AI-bot die studenten feedback geeft op hun werk. “We moedigen studenten dus aan om AI te gebruiken, om er nog een verbeterslag mee te doen voor ze hun werk aan een docent voorleggen. Maar wél met een kritische blik; niet alles dat AI oplevert, is immers van kwaliteit. Zo leren ze dus binnen de context van het onderwijs zinvol en verantwoord AI toe te passen”, vertelt Barbara.

Andere instituten tonen interesse en Barbara raakt met steeds meer collega’s in gesprek. Goed nieuws, vindt ze. “Je kan als instituut namelijk wel ‘iets met AI willen doen’ maar het is inherent aan de technologie dat je over grenzen heen moet willen gaan. Anders blijf je steken in losse app-toepassingen. Wil je bijvoorbeeld dat studenten met behulp van AI slimmer hun studie kunnen plannen, dan moeten die tools toegang hebben tot alle relevante data en niet enkel tot losse systemen. Hetzelfde geldt voor het beroepenveld. AI reikt verder dan tools.”

Instituutsdirecteur Monique van Deelen beaamt dat. “Wie het maximale uit AI wil halen, moet niet denken in systemen maar in processen. Wat je eigenlijk wilt, is dat je als organisatie een eenduidige visie hebt die te vertalen is naar een passende AI-infrastructuur. Bijvoorbeeld één databank waarin allerlei gegevens aan elkaar zijn gekoppeld. Dan pas kan je AI optimaal inzetten om slim met je data om te gaan, in allerlei dwarsverbanden. Dit is niet op instituutsniveau te realiseren, hier liggen strategische keuzes aan ten grondslag die je als hogeschool moet maken.”

Tot het zover is, blijft het Instituut for Marketing & Commerce vrolijk verder pionieren met AI. Barbara: “Studenten Commerciële economie en Retail management brengen we momenteel AI-geletterdheid bij, daarnaast leren ze in jaar 1-2 om actief om te gaan met AI-tools die processen in het werkveld ondersteunen. In het derde jaar leren ze vervolgens AI integraal verantwoord in te zetten op brede user cases; complexere vraagstukken uit het werkveld.”

Het instituut gebruikt AI niet alleen in de lessen, het kijkt ook wat AI voor het onderwijs zélf kan betekenen. Monique: “Zo gaan we studenten in sales-onderwijs de helft van de tijd hun sales-skills laten oefenen met behulp van acteurs en de helft van de tijd met een AI-tool. Hoe wordt dat ervaren? Wat werkt beter, prettiger?” Het zou kunnen dat de studenten uiteindelijk zeggen dat ze liever met AI werken. Voor ingehuurde acteurs is dat nog tot daaraan toe, maar wat als je AI op een dergelijke wijze gaat vergelijken met de inzet van docenten? “Dat is een goede vraag, een vraag die wij niet uit de weg moeten gaan”, stelt Monique. “De vraag is echter niet wat beter is, de vraag is of de rol van de docent moet veranderen - en hoe. Wellicht kan AI taken overnemen en zo de werkdruk verlagen, of tijd vrijmaken voor taken waarmee docenten van nóg grotere meerwaarde kunnen zijn.”

Is dit alles verre toekomstmuziek? Niet als je het aan Barbara en Monique vraagt. Monique: “AI ontwikkelt zich exponentieel. Het internet wordt vaak beschreven als dé grote technologische klapper van de afgelopen honderd jaar. Maar AI is vele malen transformatiever voor onze samenleving. De reikwijdte en consequenties zijn niet te overzien. Ik denk dat we dat heel serieus moeten nemen, HU-breed. AI is nu nog een efficiencyslag, maar wat als het onze kernstrategie gaat raken? Wat als mensen met behulp van AI hun eigen onderwijs gaan verzorgen, wat betekent dat voor onze rol? Zijn we daar klaar voor?”

Hogescholen certificeren professionals voor bepaalde beroepen, de kwaliteit van die certificering wordt goed bewaakt. Stelt dat AI gaat functioneren als kennisbank én leraar, wie bewaakt dan die kwaliteit? Een goede vraag, vindt Monique. “Hoe zorg je dat iemand kritisch blijft op wat AI te bieden heeft? Hoe leer je kritisch denken? We moeten change agents opleiden. Dat vraagt om een kritische blik en goed redenerend vermogen en daar ligt een taak voor ons. In het verlengde daarvan moeten we ons een grotere rol durven toe-eigenen op normen, waarden, ethiek.” Barbara: “Verder is onderwijs natuurlijk ook: skills leren én oefenen, samen, in de praktijk. Het zou goed kunnen dat we in de toekomst nóg meer opleiden in - en met - de beroepspraktijk. Ik denk dat de fluïditeit van onderwijs en praktijk onder invloed van AI verder gaat toenemen. Hoe je leert, wordt voor een deel ook bepaald door wáár je leert.”

"Ons instituut is nu voorloper op het gebied van AI, maar ook wij hebben niet alle antwoorden”, stelt Monique. “Die moeten we samen zien te vinden. In de ontwikkeling van AI moeten wij ons gedragen als een zwerm spreeuwen. We sturen allemaal bij en bepalen samen de koers. Het succesvol toepassen van AI vraagt om constant meebewegen.”