Wat werkt bij vakoverstijgend onderwijs voor de Mens- en Maatschappijvakken

Belangrijk onderdeel van het onderzoek is hoe docenten (beter kunnen) worden opgeleid om op deze vakoverstijgende manier les te geven. We maken daarbij veel gebruik van het concept Pedagogical Content Knowledge (PCK). De PCK van een docent omschrijft diens doelen en overtuigingen, kennis van het leren van leerlingen, van didactische strategieën en van toetsing en curriculum. De samenstelling en ontwikkeling van PCK heeft invloed op wat de docent in de klas doet en hoe de docent onderwijs ontwerpt. We zijn geïnteresseerd in de vraag hoe een docent dat (anders) doet wanneer vakken geïntegreerd worden aangeboden. We kijken daarbij naar de factoren die een rol spelen in de vraag ‘wat werkt als je samenwerkt tussen M&M-vakken?'  

Dit is juist op dit moment interessant, nu de landelijke doelen waartoe docenten, vakgroepen en scholen zich verhouden, worden geactualiseerd. De landelijke kerndoelen zijn per leergebied geformuleerd en gelden voor het po en de onderbouw van het vo. In de bovenbouw van het vo wordt gewerkt met examenprogramma’s per schoolvak. Zowel de kerndoelen voor het leergebied M&M, als de examenprogramma’s in elk van de M&M-vakken worden vanaf 2022 gefaseerd geactualiseerd. Meer inzicht over wat werkt bij vakoverstijgend onderwijs is bij deze curriculumactualisaties van belang.

We willen inzicht krijgen in:

• verschillende manieren waarop curricula worden vormgegeven waarin wordt samengewerkt tussen de M&M- en zaakvakken;
• hoe docenten (gezamenlijk) een curriculum ontwerpen waarin wordt samengewerkt tussen de M&M- en zaakvakken;
• de ontwikkeling van de PCK van docenten en van studenten aan lerarenopleidingen (po en vo), die curricula ontwikkelen en uitvoeren waarin wordt samenwerkt tussen de M&M- en zaakvakken.

We willen bijdragen aan:

• uitwisseling van expertise op het gebied van samenwerking tussen de M&M- en zaakvakken, voor docenten en studenten aan de betreffende lerarenopleidingen;
• ontwikkeling van de landelijke kerndoelen M&M en vakspecifieke examenprogramma’s;
• voortgezette professionalisering die nodig blijkt wanneer de landelijke kerndoelen M&M en vakspecifieke examenprogramma’s zijn opgeleverd.

Op basis van dit praktijkgericht onderzoek willen we een visie ontwikkelen op samenwerken binnen de M&M- en zaakvakken.

Dit onderzoek heeft geleid tot de boekpublicatie: 

• ‘Wat werkt als je samenwerkt- deel 2. Voorbeelden van samenwerking tussen mens- en maatschappijvakken.’ (Hanneke Tuithof en Jefta Bego red., 2024).

Dit is een vervolg op de publicatie 'Wat werkt als je samenwerkt. Voorbeelden van samenwerking tussen gammavakken' (redactie door Hanneke Tuithof) uit 2018.

Over het samenwerken tussen vakken en de vakdidactische ontwikkeling zijn de volgende vakpublicaties verschenen:

• Studenten over vakdidactiek op de lerarenopleiding aardrijkskunde (nr. 2, okt 2020) - Dimensies Eefje Smit en Hanneke Tuithof
• Hoe vakoverstijgende begrippen als ‘urbanisatie’ kansen bieden voor samenwerking tussen Mens- en Maatschappijvakken (nr. 5, okt 2022) - Dimensies Tim van der Heiden en Hanneke Tuithof
• Van theorie naar praktijk. Vakdidactische kennisontwikkeling van beginnende docenten. Kleio 4, 2023. Hanneke Tuithof en Wouter Smets

Verder hebben de leden van deze projectgroep een actieve rol in het ontwikkelen van kennis over samenwerking tussen de M&M-vakken en het leergebied M&M. Zij doen dit door lidmaatschap van de hoofdredactie Dimensies, tijdschrift voor didactiek van de Mens- en Maatschappijvakken, het organiseren van een landelijk vakdidactische netwerk M&M en deelname aan de ontwikkeling van het curriculum van M&M.

01 september 2021 - 09 januari 2025

Het onderzoek wordt gezamenlijk uitgevoerd in verschillende deelprojecten op scholen en lerarenopleidingen. De deelprojecten leiden tot gedeelde inzichten die worden gebundeld.