De opleiding

Oriënteren op pedagogiek

Het leerlandschap biedt mogelijkheden en het kader van waaruit de uitoefening van het beroep hbo-pedagoog vanuit een ecologisch perspectief binnen de deeltijdopleiding bachelor Pedagogiek ontwikkeld wordt. In het leerdomein Oriënteren op pedagogiek maak je kennis met de pedagogiek. Je start met kennismaken met algemene en ecologische pedagogiek. Je gaat op onderzoek uit in pedagogische contexten en in je eigen pedagogische praktijksituatie. Je oefent het materialiseren van waarnemingen. Je maakt kennis met onderzoekend leren, je ontwikkelt een visie op pedagogisch handelen en maakt een begin met reflecteren op en demonstreren van je persoonlijke professionele ontwikkeling.

Oriënteren op pedagogische relaties

Ieder mens is ingebed in relaties, waarin je je continu definieert. Het aangaan van relaties is fundamenteel voor opvoeding en ontwikkeling. Ecologisch gezien is het maken van verbindingen belangrijk om te overleven. Naast het aangaan van relaties spelen ook andere fundamentele basisbehoeften een rol zoals erkennen van diversiteit, autonomie en competent kunnen functioneren.

In het leerdomein Oriënteren op de pedagogische relaties onderzoek je hoe je zelf professioneel pedagogische relaties aangaat, rekening houdt met de basisbehoeften van de ander en wat de betekenis van pedagogische sensitiviteit daarbij is. Vanuit verschillende theorieën bekijken we pedagogische relaties en opvoeden en verkennen ethische vraagstukken. Je verkent welke rol je als pedagoog kunt innemen bij het ondersteunen van kinderen en jongeren in dagelijkse situaties.

Oriënteren op ontwikkelingsperspectieven

Verschillende mensen hebben verschillende perspectieven op ontwikkeling. In dit leerdomein ga je op zoek naar een pedagogische benadering waarbij het uitgangspunt is dat je aansluit bij het kind of de jongere. Kennis en manieren van ontwikkelingsperspectieven stellen je in staat eventuele opvoedingsvragen te signaleren en mogelijkheden tot het stimuleren van ontwikkeling te zien.

Ontwikkelingsfasen geven een indicatie van wat een mens moet kunnen in een bepaalde leeftijdsfase. Aan iedere ontwikkelingsfase is specifiek opvoedgedrag gekoppeld. Maak kennis met theorieën over ontwikkeling vanuit een pedagogisch en een ontwikkelingspsychologisch perspectief.

Orienteren op opvoedingscontexten

Het pedagogisch beroepenveld beslaat een breed terrein. Je vindt pedagogen in kinderopvang, opvoedingsondersteuning van onderwijs tot jeugdzorg, jeugdbescherming, aanpak van jeugdcriminaliteit en zorg voor kinderen met een beperking. Een pedagoog werkt individueel met een kind, een jongere of met een gezin, met groepen kinderen of jongeren op school, in de opvang en in instellingen. In dit leerdomein oriënteer je op de verschillende werkvelden van de hbo-pedagoog, de mogelijke beroepsrollen en de bijbehorende eisen van de betreffende werkvelden. Daarbij kijk je naar de onderliggende visie op pedagogisch handelen en het pedagogisch beleid van een organisatie.

Faciliteren van pedagogisch handelen

Jeugdigen hebben niet altijd de garantie dat de geboden opvoeding voldoende is. Opvoeders zitten soms met de handen in het haar, kinderen zijn ongelukkig of zelfs hun rechten als kind zijn in het geding. Jongeren voelen zich niet gezien, gehoord of voelen zich betutteld. In het leerdomein Faciliteren van pedagogisch handelen onderzoek je op welke wijze een pedagoog een bijdrage kan leveren aan de complexe opvoedingscontext. Mogen we ingrijpen? Is in 'het belang van het kind' een toverformule voor interventies of stelt het echt iets voor? (Weijers, 2016).

De pedagoog als kritische professional

Opvoeden heeft altijd met de toekomst te maken. De gevolgen van ons handelen nu zullen in de toekomst merkbaar zijn. Dit maakt pedagoog tot een normatief/ ethisch beroep waarin de vraag waartoe we opvoeden voortdurend centraal staat. Een ecologisch pedagoog leert handelen vanuit haar eigen kracht. Zij onderzoekt hoe zij zichzelf en anderen kan bewegen om steeds vanuit een ander perspectief naar een situatie te kijken en geen genoegen te nemen met de common sense.

Het leerdomein de pedagoog als kritisch professional is gericht op het ontwikkelen tot kritisch professional en je positioneren als ‘critical friend’ vanuit een maatschappij kritisch en pedagogisch perspectief. Het ontwikkelen van een kritische houding naar de ethiek/ normen die jij in je handelen laat zien, pedagogische verhoudingen en naar ethiek en normen van het overheidsbeleid. De maatschappelijke vraag kan haaks staan op de individuele vraag waardoor er tussen die beide een spanning kan optreden.

Een ecologisch pedagoog treedt op als de advocaat van het kind, wil het kind ‘stem’ geven vanuit de acceptatie van zijn kind-zijn en kinderlijke beleving(svrijheid). Dit noodzaakt tot een permanente heroriëntatie op waarden en normen, waarbij we onze eigen waarden en normen kritisch moeten beschouwen.

Faciliteren van pedagogische relaties

Het leerdomein faciliteren van de pedagogische relatie is gericht op het aangaan, onderzoeken, onderhouden, begeleiden en ondersteunen van pedagogische relaties. De pedagoog in opleiding bouwt op, stemt af, analyseert en faciliteert een pedagogische relatie in de actuele praktijk.

Pedagoog is een relationeel beroep waarin men streeft naar het versterken van opvoedingsrelaties. Relatie en contact zijn nodig om een ander te kunnen ondersteunen, begeleiden, coachen. De afgelopen eeuw is de relatie tussen ouders, mede-opvoeders, kinderen en jongeren gelijkwaardiger geworden. Parallel daaraan veranderde ook de verhouding tussen ouders, mede-opvoeders en professionals. Een pedagoog ondersteunt de opvoedingsrelatie, maar heeft ook een relatie met degenen die ondersteund worden. Pedagogische sensitiviteit en responsiviteit in relaties zijn daarbij belangrijke voorwaarden die de pedagoog zelf beheerst en waar zij/hij opvoeders in faciliteert (coacht). Een ecologisch pedagoog gaat samen met de actoren in de opvoedingscontext op zoek naar mogelijkheden en streeft naar een samenwerkingsrelatie. In voorkomende gevallen moet deze samenwerking uitgebreid worden naar anderen. Ook daar heeft de pedagoog een faciliterende taak, bijvoorbeeld door te zorgen voor een juiste verwijzing.

De pedagoog als verbindende professional

Een pedagoog weet uiteenlopende opvoedingsperspectieven, -doelen en -verlangens van kinderen, jongeren, ouders en mede-opvoeders met elkaar in verbinding te brengen. Deskundigheid ligt in het samen verhelderen van vragen en het in dialoog verkennen van mogelijke antwoorden vanuit ieders perspectief. De pedagoog maakt een goede inschatting van wat er speelt, wat er nodig en mogelijk is en hoe dat het beste met wie gerealiseerd kan worden. De pedagoog begeleidt dit keuzeproces.

De pedagoog als verbindende professional wordt bewust bekwaam hoe ecologische pedagogiek zich in eerste instantie richt op het ontwikkelen van een brede professional die mensen, professionals en instituties kan samenbrengen en verbinden. Met behoud van jouw eigen standpunt ben je bereid naar anderen te luisteren en de mogelijkheid open te houden iets van de ander te kunnen leren en je mening bij kunnen en willen stellen. Duidelijk wordt de keuze voor een specifieke beroepsvisie en voorkeursrol als verbinder of mediator tussen betrokken personen en instanties. Hoe kun je de leefwereld vergroten in samenwerking en wat hebben mensen nodig om anderen te verstaan en tot samenwerken te komen?

Faciliteren van ontwikkelingsperspectieven

Opvoeding en ontwikkelingsperspectieven kunnen niet los van elkaar gezien worden. Biologische (aanleg) en omgevingsfactoren (o.a. de opvoeding) zijn van invloed op ontwikkelingsmogelijkheden en/of beperkingen. Deze invloeden kunnen leiden tot bijzondere opvoedingssituaties die om professionele ondersteuning van een pedagoog vragen. Door te kijken naar dominante en alternatieve pedagogische stromingen, verschillende ontwikkelingsgebieden, manieren van ontwikkelen en diverse opvoedingspraktijken, te onderzoeken welke ontwikkelingslijnen pedagogisch zijn, beschrijf je de mogelijkheden om zo vanuit een ecologisch perspectief ontwikkeling te faciliteren.

Je zet creatief agogische werkvormen in en hebt manieren van leren verkend om het kind, gezin of medeopvoeders in een praktijkgerichte casus te leren omgaan met de door hen ervaren belemmering in de ontwikkeling. De student faciliteert deze zoektocht naar het voor deze opvoedingssituatie meest praktische en haalbare handelingsarrangement.
Je gaat handelen met betrekking tot een ontwikkeling van een kind of volwassenen in een pedagogische ontwikkelingslijn.

De pedagoog als emancipatorische professional

Veel vraagstukken waar we mee geconfronteerd worden zijn niet eenduidig, even snel, of in je eentje op te lossen. Het zijn vragen waarvan de oplossingsrichting zich pas gaat tonen als je ze open en samen onderzoekt. Als ecologisch pedagoog werk je met wat zich voor doet, aan je openbaart, je verwondert en beweegt. In dit leerdomein de pedagoog als emancipatorisch professional staat het emancipatorisch handelen centraal, je gaat voor anderen van betekenis zijn.

Na een verdere verdieping van verschillende pedagogische visies, maak je de balans op van jouw ontwikkeling tot hbo-pedagoog vanuit een ecologische visie. Je reflecteert op je handelen als persoon, als professional in contact met de ander 'binnen het speelveld der verandering' (Hustinx, 2008) en als professional.

Vanuit een ecologisch perspectief onderzoek je daar waar het goede niet wordt gedaan (onderdrukking, verdrukking, vernedering, vernietiging, etc.). Je wilt iets opheffen wat onder druk staat.
In je reflectie op dit proces ga je in op de verschillende wereldbeelden die in dit proces een rol spelen.

Faciliteren van opvoedingscontexten

Voor pedagogen is het van belang om inzichtelijk en verantwoord te kunnen handelen in en tussen die diversiteit aan opvoedingscontexten. Waar het in de opvoeding op aankomt, is het creëren van gezamenlijke praktijken, het scheppen van de mogelijkheid tot participatie, en de ander in zijn kracht zetten. Pedagogisch gezien is het van belang dat het proces van ‘doen en ondergaan’ de mogelijkheid tot ontwikkeling in zich draagt. Enerzijds breng je door je activiteiten veranderingen in de omgeving teweeg; anderzijds onderga je die veranderingen en anticipeer je op de gevolgen.

Je leert het opvoedingsproces zien als de voortdurende reconstructie van ervaringen, waarbij het opvoedingsproces een leven lang door blijft gaan. Om inzichtelijk en verantwoord te kunnen handelen is besef van eigen normen en waarden, persoonlijk en pedagogisch perspectief en de maatschappelijke context waarin we leven van belang.

De pedagoog als ondernemende professional

Ondernemendheid is het vermogen om ideeën om te zetten in actie. Om te slagen in een steeds veranderende wereld moeten professionals in staat zijn om te denken als ondernemers: zij zijn vindingrijk, flexibel, creatief en mondiaal.

Het leerdomein De pedagoog als ondernemende professional daagt je uit om niet-traditionele leermogelijkheden te verkennen en de vrijheid om zinvolle beslissingen te nemen te ontwikkelen.
Mensen worden geboren met het verlangen en de mogelijkheden om te creëren en te innoveren, om te dromen en te fantaseren en om de status qua uit te dagen en te verbeteren. De menselijke smaak, onze middelen en ambities zijn niet constant. We willen veranderen.

Als ondernemende professional ben je in staat om vragen die in het beroepenveld leven, vanuit een expliciet te benoemen normatief standpunt te articuleren en te analyseren, om van daaruit op beleidsniveau verantwoordelijkheid te nemen en actie te ondernemen.