taaltherapie-game bouke bouwt

In elke basisschoolklas zitten gemiddeld 1 á 2 kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS). TOS  is een neurobiologische ontwikkelingsstoornis, waarvan de oorzaak nog onbekend is. De hersenen van kinderen met TOS verwerken taal minder efficiënt, waardoor zij taal minder goed leren begrijpen en spreken. Dit kan leiden tot onbegrip van de omgeving en een lage inschatting van hun intelligentie, ondanks dat zij meestal een normaal IQ hebben. Ook wordt bij kinderen met een migratieachtergrond soms onterecht gedacht dat de taalproblemen voortkomen uit gebrek aan blootstelling aan het Nederlands. Door hun taalproblemen kunnen kinderen met TOS minder goed meedoen op school. Rob Zwitserlood, onderzoeker aan Hogeschool Utrecht: "Kinderen leren hun moedertaal eigenlijk vanzelf. Bij kinderen met TOS is dat niet het geval. Moeite met het leren van de grammaticale regels is een kernprobleem." Rob heeft samen met partners een serious game ontwikkeld die wordt ingezet bij de logopedische behandeling van deze kinderen.

Rob heeft jarenlang als logopedist gewerkt, met kinderen met een taalontwikkelingsstoornis. "Toen ik startte was er vooral veel behandelmateriaal voor jonge kinderen, voor oudere kinderen - van 10 jaar en ouder - heerste het idee dat ze niet zoveel meer konden profiteren van taaltherapie. Met deze groep moest vooral gewerkt worden aan compensatiestrategieën en het leren omgaan met je beperkingen. Deze oudere kinderen hadden meestal al jarenlang logopedie gehad en waren vaak niet meer gemotiveerd voor therapie. Ik kreeg daarom de vraag: "Wat kunnen wij voor deze kinderen betekenen?" Ik ben toen in de internationale literatuur op zoek gegaan en ontdekte daar een therapieaanpak die juist voor deze doelgroep werkt. Want wat deze oudere kinderen kunnen - en jonge kinderen niet - is nadenken over de vorm van taal, en op die manier de structuur van taal leren begrijpen." Rob ontwikkelde daarom de metalinguïstische methode MetaTaal voor kinderen van 10 jaar en ouder. Met deze methode leren kinderen letterlijk zinnen bouwen, met LEGO® blokjes. Elk soort blokje staat voor een andere woordsoort.

Na MetaTaal ontwikkelde Rob Bouke Bouwt. Deze online game is op de gedachte achter MetaTaal gebaseerd. "Bouke Bouwt is bedoeld voor kinderen van 7 tot 10 jaar. De zinnen zijn eenvoudiger dan de zinnen van MetaTaal. Voor deze groep bestond er al wel logopedisch materiaal, maar bij kinderen van deze leeftijd neemt het enthousiasme voor logopedische therapie af. Daarom hebben we alles uit de kast getrokken om er een game van te maken die kinderen écht leuk vinden. Dat zorgt ervoor dat kinderen met plezier naar de logopedist blijven gaan. In Bouke Bouwt bezoeken aliens de aarde en ze vinden onze wereld maar een vieze boel. De aliens willen de vervuilde aarde wel helpen opruimen, als de kinderen hen in ruil daarvoor kennis van de wereld en onze taal leren. Bouke Bouwt bevat veel gamingsprincipes. Het is een interactief verhaal, op verschillende praatplaten gebeurt van alles, waar de kinderen zinnen bij leren maken. De kinderen kunnen beloningen verdienen en keuzes maken, het spel heeft verrassingen en de voortgang van het spel is gevisualiseerd. Het verhaal, de personages en de visuele stijl zijn ontwikkeld in overleg met kinderen, zodat Bouke Bouwt zo goed mogelijk bij hen past. In de game zit ook een huiswerkmodule, zodat het kind ook thuis kan oefenen. Kinderen houden van gamen, en op die manier wordt de zinsbouw heel veel geoefend. Dat is nodig om echt vooruitgang te kunnen boeken."

Rob: "We hebben het effect van Bouke Bouwt onderzocht en vergeleken met de gebruikelijke therapie. Kinderen, ouders en logopedisten vinden het heel leuk om met de game te werken, en de kinderen gaan meer correcte zinnen maken. We zien wel veel individuele verschillen. Dus: sommige kinderen gaan goed vooruit, maar andere kinderen boeken minder vooruitgang. Het zou goed zijn om verder te onderzoeken wat de kinderen kenmerkt die zo profiteren van de game. En wat kinderen kenmerkt die met Bouke Bouwt niet veel vooruitgang boeken. Dan kunnen we op zoek naar een passende methode voor die groep."

"Ik heb Bouke Bouwt niet in mijn eentje ontwikkeld. Dat had ook helemaal niet gekund. Game-ontwikkelaar Game Tailors is onmisbaar geweest. In ons project hebben zij de game ontwikkeld samen met onderzoekers, logopedisten en kinderen met TOS. Game Tailors heeft de game overgenomen toen het project - dat gesubsidieerd werd door SIA Raak mkb - afgelopen was en heeft hem op de markt gebracht. Tien logopediepraktijken hebben de game mee-ontwikkeld, samen met HU-docenten en studenten Logopedie, ICT, en Communicatie en Multimedia Design (CMD). Student CMD Quincy heeft een grote rol gehad in de vormgeving van de praatplaten van de game. Daarnaast werkten de beroepsvereniging logopedie NVLF, Auris en taal- en logopediewetenschappers van Universiteit Utrecht mee aan het project. Praktijkgericht onderzoek - onderzoek naar oplossingen die in het echt werken - kan alleen met enthousiaste partners, die er vol voor gaan."

Bouke Bouwt

HU-lectoraat Logopedie: Participatie door Communicatie

HU-lectoraat Betekeninsvol Digitaal Innoveren

HU-opleiding Logopedie

HU-opleiding Communication and Multimedia Design

Game Tailors

Logopediepraktijk Sprekend Spijkernisse