duurzamer vliegen

"We stoten meer CO₂ uit dan de natuur kan opnemen, met andere woorden: er is een CO₂-overschot. Om te begrijpen hoe kerosine duurzaam kan zijn is het belangrijk om eerst te snappen hoe dat CO₂-overschot ontstaat," zegt Minke Noordermeer, docent-onderzoeker bij de opleiding Chemie aan Hogeschool Utrecht. "Stoffen verschijnen niet 'zomaar' in onze atmosfeer en verdwijnen er ook niet uit: ze veranderen alleen van vorm. Denk aan water: als het heel droog is, is een deel van het water niet verdwenen: het is verdampt en bevindt zich in de lucht. Als het regent komt het weer terug op aarde." 

"Met de stof CO₂ is iets bijzonders aan de hand: miljoenen jaren geleden is een deel onder de grond terechtgekomen, in de vorm van versteende planten- en dierenresten. Dat deel deed dus niet meer mee in de kringloop boven aarde. Hierdoor bleef een hoeveelheid CO₂ over die een perfect klimaat voor mensen opleverde. Als er meer CO₂ uit ondergrondse bronnen in de bovengrondse atmosfeer terechtkomt, ontstaat er opwarming. Daarom is het belangrijk om ondergrondse bronnen - de fossiele brandstoffen - onder de grond te laten zitten. Met andere woorden: ga je CO₂ uitstoten en wil je dat duurzaam doen? Dan moet je zorgen dat deze CO₂ uit het huidige deel in de atmosfeer komt."

Marien de Jonge is medeoprichter van Gaft BV. "Bij Gaft maken wij samen met studenten en docent-onderzoekers van Hogeschool Utrecht duurzame kerosine, ook wel bekend als SAF: Sustainable Aviation Fuel. Dat is kerosine die gemaakt wordt met CO2 die uit de bovengrondse atmosfeer komt en daar bij gebruik ook weer naar terug gaat. Op dit moment wordt er door andere bedrijven al duurzame kerosine gemaakt. Bijvoorbeeld van gebruikt frituurvet. Dat is heel waardevol, maar lastig om op te schalen als je volledig duurzaam wilt vliegen: er zou dan veel meer vet nodig zijn dan er wereldwijd gefrituurd wordt. Wij vangen CO₂ af bij fabrieken en zetten dit om in voedingsstoffen om micro-organismen te laten groeien en vetten te laten produceren. Vervolgens worden die vetten omgezet in SAF,” legt De Jonge uit.

We maken nu nog kerosinegrondstoffen op milliliterniveau. Maar als we ons proces hebben geoptimaliseerd willen we het opschalen. Denk aan hallen vol grote vatten met deze bacteriën. Van kleinschalig naar grootschalig produceren brengt zijn eigen uitdagingen met zich mee. Een andere uitdaging is: kunnen we ook CO₂ wegvangen van andere plekken waar CO₂ veel voorkomt? Bijvoorbeeld: bij het vliegtuig zelf? Of van biovergisters? Aan dit soort uitdagingen kunnen we werken met studenten van de HU.

Marien: "Toen ik op het idee kwam om met bacteriën kerosine te maken, wist ik dat het in theorie kon. Maar: lukt het ook in de praktijk? Waar vind je een laboratorium? Hoe kom je aan financiële middelen? En aan mensen die ons kunnen helpen? Wie wil zich binden aan dit out-of-the-box idee? Bij Hogeschool Utrecht, bij de opleiding Life Sciences ontmoette ik docent-onderzoeker Robert Jan Veldman. Robert Jan: "In het begin was ik een beetje sceptisch, ik dacht: wat een wild idee. Maar ik dacht ook: mijn studenten gaan het heel leuk vinden om dit te onderzoeken. En mijn studenten enthousiast maken met leuk onderzoek - dat is wat ik het liefst doe." Student Bob de Reuver herkent dat: "Het voelt goed om bezig te zijn met iets wat veel impact kan hebben op de toekomst van de planeet. Ik vond GAFT ook een leuke plek omdat ik merkte dat er veel ruimte was voor mijn eigen inbreng." 

Robert Jan en de oprichters van GAFT maakten een deal: GAFT huurt een laboratorium op de HU en verzorgt in ruil gastlessen, stageplaatsen en studentenprojecten. Marien: "Studenten kunnen op de HU zo ons lab in lopen. Dat is ontzettend leuk. We kunnen hun input goed gebruiken. Bovendien vind ik het belangrijk dat studenten worden opgeleid met nieuwe kennis en methodes. Het zijn toch mijn vakgenoten en werknemers van de toekomst." Robert Jans scepsis is ondertussen verdwenen: "De eerste grondstof voor kerosine, die chemisch gezien gelijk is aan gebruikelijke kerosinegrondstof is gemaakt. Het kan dus, dat weten we zeker. Ik denk echt dat dit de toekomst van echt duurzaam vliegen kan zijn."