Het communicatief toetsen van moderne vreemde talen. Hoe doe je dat?
In het moderne vreemdetalenonderwijs (MVT-onderwijs) staat het leren van een nieuwe taal centraal. Onderzoekers en onderwijsprofessionals zijn het erover eens dat communicatief taalonderwijs, waarbij je leert communiceren in een vreemde taal, daar de beste methode voor is. In de praktijk blijkt het lastig om deze methode te implementeren in de lessen. Hoe komt dat? Charline Rouffet onderzocht het in haar promotieonderzoek.
“Communicatief taalonderwijs betekent dat het leren communiceren in een taal centraal staat”, legt Charline uit. “Dat doe je door veel te oefenen met het gebruiken van de taal in een levensechte omgeving. Bijvoorbeeld door verschillende vaardigheden als lezen, schrijven, spreken en luisteren met elkaar te combineren. In een natuurlijke context van het spreken van een vreemde taal, lopen die vaardigheden namelijk ook door elkaar heen.”
Het klinkt logisch; een taal leer je pas echt goed, als je die veel gebruikt. Charline geeft aan dat veel leraren MVT daar ook helemaal achter staan, maar dat dit vaak niet (voldoende) terug te zien is in de toetspraktijk. “Dat komt door de manier van toetsen. Het toetsen van woordenschat en grammatica is overzichtelijk en dát is dus bepalend voor de inhoud van de lessen. Het gevolg is dat de lessen minder communicatief worden. Zo zitten we in de situatie dat de leerdoelen communicatief zijn, maar de manier van toetsing niet en daar schuurt het. In mijn onderzoek heb ik samen met vijftien leraren van verschillende scholen onderzocht wat je als leraar nodig hebt om de manier van toetsen aan te passen en hoe dit de lessen positief kan beïnvloeden.”
Toolbox
“Het is in Nederland heel bijzonder dat een leraar veel vrijheid heeft in het vormgeven van toetsen, pas in de bovenbouw is er voor 50% sprake van een centrale toets. Die vrije ruimte wordt nu nog niet optimaal benut.” Voor haar onderzoek stelde Charline een professionele leergemeenschap samen met leraren van verschillende scholen. In co-creatie hebben zij een toolbox ontwikkeld met leidende principes voor een communicatief toetsprogramma. “De toolbox geeft een aantal richtlijnen, die iedere leraar zelf kan inkleuren in de eigen lespraktijk. Bijvoorbeeld; toets activiteiten zijn authentiek, realistisch, integreren taalvaardigheden en vragen om een passende mate van vrije productie. Leerlingen moeten bijvoorbeeld een WhatsApp-bericht beantwoorden of een reactie plaatsen op een forum na het lezen van een post. Dat zijn contexten waarin leerlingen de taal op een zo natuurlijk mogelijke manier kunnen gebruiken.”
De eerste reacties op het materiaal zijn positief. “Als onderdeel van mijn onderzoek, hebben tien leraren van andere scholen de toolbox gebruikt in hun lespraktijk en zij waren enthousiast. Daarnaast is het materiaal nu ook onderdeel van de vakdidactiek voor de lerarenopleidingen MVT op de HU. Zo krijgen ook onze studenten de vaardigheden om hun toetsen communicatiever te maken”, concludeert Charline.
Meer weten?
Charline deed haar onderzoek bij het lectoraat Meertaligheid en Onderwijs in samenwerking met Universiteit Utrecht. Promotoren zijn prof. dr. Rick de Graaff (HU-lector tot 2023) en dr. Catherine van Beuningen.
Op vrijdag 31 mei om 10.15 uur kun je de promotie van Charline Rouffet online volgen. Het volledige proefschrift van Charline vind je dat hier.
