Technologische innovaties voor betere gezondheid kunnen alleen slagen met systemische blik

“Ons huidige gezondheidssysteem is onhoudbaar in de toekomst. Daarom moet het in de komende decennia flink op de schop”, vertelt dr. ing. Matthijs Smakman. “Vanwege personeelstekorten worden medische behandelingen nu al regelmatig uitgesteld of niet langer uitgevoerd in sommige ziekenhuizen. Door de vergrijzing zijn er steeds meer mensen met meerdere chronische aandoeningen, zoals artrose, diabetes en dementie. Dat leidt tot een grotere, complexere en daarmee duurdere zorgvraag dan de losse aandoeningen zouden veroorzaken. Maar ook door lucht-, water- en bodemverontreiniging, geluidsoverlast en extreme hitte worden steeds meer mensen ziek. Men probeert onder andere met technologische innovaties deze problemen op te lossen.”

“Maar veel technologische innovaties blijven hangen in pilot-fases doordat er onvoldoende systemisch naar de oplossingen is gekeken”, vervolgt Matthijs Smakman. “Past de nieuwe technologische innovatie wel in bestaande – of nieuwe – werk- en behandelprocessen? Kan de innovatie gekoppeld worden aan bestaande IT-systemen? Wordt de innovatie geaccepteerd door gebruikers en andere betrokkenen? De antwoorden op deze vragen zijn bepalend voor het succes. Dus wil je met een technologische innovatie bijdragen aan de gezondheid van mensen, dan is het noodzakelijk om al bij het ontwerp na te denken over hoe de technologie past in het systeem, het grotere geheel. Dat is waar wij ons in het lectoraat Smart Systems for Healthy Living specifiek op richten bij het ontwerpen, realiseren en testen van nieuwe technologische innovaties."

“We ontwikkelen en testen bijvoorbeeld slimme sensoren om de fysieke omgeving te monitoren, zoals autonome onderwaterdrones om de waterkwaliteit te monitoren. Zo kun je potentiële gezondheidsrisico’s vroegtijdig opsporen. Dat is goed voor de gezondheid van bewoners en het vermindert de druk op het gezondheidszorgsysteem. Ook doen we praktijkgericht onderzoek naar innovatieve, technologische oplossingen die betrouwbare monitoring mogelijk maken op plaatsen waar dit eerder niet kon of te duur was. Op dit moment ontwikkelen we onder andere een betaalbaar en geïntegreerd sensorsysteem waarmee je bodemtrillingen en waterstanden ondergronds kunt monitoren, maar ook geluid en emissies bovengronds. Dat doen we samen met bouwbedrijven, ingenieursbureaus, projectontwikkelaars, gemeenten, technologie-experts en vertegenwoordigers van bewoners. Het systeem levert nauwkeurige en real-time gegevens op die de besluitvorming verbeteren, en daarmee ook de algemene gezondheid in de bouw- en omgevingszones.”

“Er zijn nog meer veelbelovende, technologische oplossingen waar ons lectoraat aan werkt om ons gezondheidssysteem toekomstbestendig te maken. We doen praktijkgericht onderzoek naar de technologische uitdagingen van leefpatroonmonitoring en sociale robotica. Daarmee kun je mensen thuis ondersteunen, en op die manier een gezonde leefstijl en zelfredzaamheid bevorderen. Door iemands leefpatroon te monitoren kun je een mogelijke crisissituatie vroegtijdig signaleren als er ineens grote patroonveranderingen zijn. Sociale robots kunnen communicatie stimuleren en een kalmerend effect hebben op bijvoorbeeld mensen met dementie. We onderzoeken ook hoe robots dagelijkse assistentie kunnen bieden aan mensen met een visuele en/of verstandelijke beperking, zoals bij het navigeren in hun omgeving of het herinneren aan belangrijke taken. Zo willen we bijdragen aan hun zelfredzaamheid en hun sociale interactie helpen bevorderen, waardoor hun gezondheid verbetert.”

“Voor medische en therapeutische behandelingen wordt steeds meer gebruik gemaakt van gepersonaliseerde geneeskunde. Die richt zich op de individuele omgeving en leefstijl van burgers om op maat gemaakte interventies en behandelplannen op te stellen. Ons lectoraat onderzoekt hoe bestaande behandelingen kunnen worden verbeterd en hoe nieuwe behandelingen mogelijk kunnen worden door technologische innovaties, zoals 3D-(bio)printtechnieken. Met behulp van sensortechnologie, 3D-printen en data-science kunnen zorgmedewerkers therapieën en behandelingen personaliseren. Dat is effectiever en leidt tot minder bijwerkingen. Een voorbeeld is het behandelen van wondvoeten van diabetespatiënten met 3D-geprinte zolen. Dat laatste kan trouwens al, maar de integratie in de behandeling is nog niet verwezenlijkt. Ook hier geldt: je moet een systemische aanpak hanteren. Het simpelweg toevoegen of aanbieden van een technologische innovatie leidt zelden tot een goede integratie in de gezondheidzorg.”

Dr. ing. Matthijs Smakman is lector Smart Systems for Healthy Living en verbonden aan Hogeschool Utrecht. Het lectoraat is gesitueerd in het kenniscentrum Gezond en Duurzaam Leven. De titel van zijn openbare les is: Samen de gezondheid van mensen behouden en verbeteren met slimme technologische innovaties. Op de profielpagina van Matthijs vind je de publicatie van de openbare les en op de lectoraatspagina vind je de video over het lectoraat. 

Tekst: Mariek Hilhorst