Energie in de Wijk

Het project kijkt naar de doelstellingen van participatie- en backofficeprofessionals bij het borgen of juist blokkeren van participatie in de warmtetransitie, het bestudeert welke strategische (inter)acties zij daarbij inzetten en het onderzoekt hoe die acties (al dan niet) worden vertaald naar besluiten over de uitvoering. Het is belangrijk om tot een evenwichtiger en transparanter afweging te komen, om hiermee uiteindelijk een meer succesvolle verbinding tussen participatie en backstageprocessen te realiseren. 

Dit leidt ons tot de volgende hoofdvraag:

Op welke manieren interacteren professionals met elkaar rond de warmtetransitie in naoorlogse woonwijken, en hoe kunnen die interacties leiden tot een meer succesvolle verbinding van participatie en interne processen?

Dit onderzoek werkt toe naar de volgende beoogde opbrengsten: 

• Ten behoeve van kennisontwikkeling ontwikkelen we een beknopte en toegankelijke onderzoeksrapportage en vakpublicatie. Deze producten gaan over geschikte manieren van strategische interactie tussen participatie- en backofficeprofessionals, met als doel om te komen tot een meer succesvolle verbinding tussen participatie en interne processen op gebied van de warmtetransitie. 

• Ten behoeve van productontwikkeling wordt er, naar aanleiding van de opgedane kennis en in co-creatie met de stakeholders, een bruikbare tool voor de beroepspraktijk ontwikkeld. Deze tool zal onder de naam van ‘Toolkit Participatie voor de warmtetransitie in naoorlogse wijken’ komen te staan. Het doel hiervan is om succesvolle verbinding tussen participatie en interne processen op gebied van de warmtetransitie te faciliteren.

• Ook worden er bruikbare producten voor het onderwijs ontwikkeld. Dit onderzoek leidt tot een programma van gastlessen en andere bijdragen aan de vier betrokken kennisinstellingen, en bij interesse ook aan op maat gesneden programma’s bij andere consortiumpartners. Ook worden er vanaf jaar 2 driemaal cross-hogeschool-afstudeerateliers over participatie bij de wijkgerichte warmtetransitie opgezet.

• Ten behoeve van persoonsontwikkeling beoogt dit onderzoek kennis te ontwikkelen over hoe de professionele competenties van zowel participatieprofessionals als backofficeprofessionals kunnen worden ontwikkeld, met als doel om tot betere interacties – en daarmee betere besluitvorming – te komen.

• Ten behoeve van systeemontwikkeling beoogt dit onderzoek verandering aan te brengen door middel van een Community of Practice (COP). Dit COP werkt overkoepelend om overeenkomsten en verschillen tussen cases te doorgronden en hiervan gebruik te maken, om tot begrip en handelingsperspectieven op het niveau van persoonlijke competenties en interventies op proces- en organisatieniveau te komen die robuust zijn én rekening houden met de lokale gemeentelijke context. 

01 januari 2023 - 31 december 2026

Dit onderzoek hanteert de methode van participatief actieonderzoek en is als onderzoeksaanpak geschikt om processen van strategische interactie te onderzoeken en om veranderingsprocessen te begeleiden. Het biedt de mogelijkheid om langdurig achter de schermen mee te kijken in participatieprocessen, waardoor de ontwikkeling van deze processen beter begrepen kunnen worden.

De warmtetransitie komt de komende decennia naar de wijk toe. Forse investeringen zijn nodig. Veel van de naoorlogse wijken met een hogere mate van sociaaleconomische problematiek zijn als eerste aan de beurt. Om de participatie haalbaar en betaalbaar te maken is betrokkenheid van burgers essentieel, want het gaat om investeringen die ook achter de voordeur komen, en bovendien weten burgers als geen ander welke andere problemen in de buurt als ‘koppelkansen’ zouden kunnen worden aangepakt. 

Participatieprofessionals van gemeenten, corporaties en netbeheerders staan voor de uitdaging om bewoners bij de lokale warmtetransitie te betrekken, door hun uiteenlopende ideeën en wensen mee te nemen. Backofficeprofessionals staan op hun beurt voor de opgave om die wensen een plek te geven in lopende processen van uitvoering van deze organisaties, waar sterke tijdsdruk op staat en waar nauwe financiële kaders voor zijn. Deze dilemma’s worden daarmee de inzet van interactie tussen verschillende professionals. Zij staan voor de gezamenlijke uitdaging om de inbreng van bewoners te verbinden aan de processen en het beleid van grote instituties als gemeenten, netbeheerders en woningcorporaties. 

Uit de literatuur is echter weinig bekend over hoé participatie- en backofficeprofessionals met deze uitdaging omgaan. De bestaande literatuur rond burgerparticipatie richt zich met name op interacties tussen participatieprofessionals en burgers, of tussen burgers onderling. Over interacties tussen participatieprofessionals en backofficeprofessionals tijdens participatieprocessen is weinig bekend. Een bijkomend hiaat is dat bestaand onderzoek gericht is op participatie bij de vorming van beleid en plannen, en zelden op participatie in de uitvoering, een fase die in de warmtetransitie nu snel naderbij komt. Dit onderzoek richt zich hierdoor vooral op de strategische interactie tussen participatie- en backofficeprofessionals tijdens een uitvoeringsfase.