Programmatisch toetsen - samenspel van e-portfolio en curriculumontwerp

Toetsing wordt vaak primair ingezet als afsluiting van een leerproces, terwijl juist de verbinding van toetsing aan de onderwijspraktijk en aan het leerproces van waarde kan zijn voor de ontwikkeling van de student. Hieruit is programmatisch toetsen ontstaan, waarbij de ontwikkeling van studenten inzichtelijk wordt gemaakt aan de hand van datapunten. Datapunten zijn dingen die de student doet of maakt, en die informatie geven over hun kennen en kunnen.

Datapunten worden verzameld in een e-portfolio. Bij programmatisch toetsen ondersteunt een e-portfolio het begeleiden en waarderen van het leerproces van de student. Hoewel er consensus is over de theoretische principes van programmatisch toetsen, maken opleidingen verschillende concrete ontwerpkeuzes, passend bij hun eigen context. In dit project wordt onderzocht hoe HU-opleidingen programmatisch toetsen ontwerpen in hun curriculum en op basis daarvan een e-portfolio inrichten.

Het gebruiken van een e-portfolio is cruciaal voor het succesvol implementeren van programmatisch toetsen. Het inrichten van een e-portfolio wordt afgestemd op de ontwerpkeuzes van programmatisch toetsen zodat het zowel de studentontwikkeling ondersteunt als helpt bij de beslissing over de leeruitkomsten.

In dit project krijgen we inzicht in de ontwerpkeuzes in e-portfolio’s voor programmatisch toetsen bij verschillende HU-opleidingen. Daarnaast verwachten we inzicht te krijgen in ervaringen met e-portfolio’s voor programmatisch toetsen vanuit verschillende gebruikersperspectieven: zoals studenten, docenten en stagebegeleiders.

01 september 2023 - 01 september 2025

• In een eerste studie onderzoeken we de afstemming en onderbouwing van het programmatisch ontwerp in het e-portfolio en in het curriculum bij tien HU-opleidingen. Hierbij krijgen we inzicht in verschillende ontwerpkeuzes zoals het gebruik van vaste of vrije datapunten, het al dan niet vastleggen van feedbackperspectieven, en hoe deze keuzes worden vormgegeven (zie Factsheet Nieuwe balans in toetspraktijken hieronder).
• In een tweede studie brengen we de ervaringen van HU-opleidingen met e-portfolio’s voor programmatisch toetsen in kaart. In deze studie monitoren en evalueren we ervaringen vanuit verschillende gebruikersperspectieven, waaronder studenten, docenten en stagebegeleiders.

In dit project bouwen we voort op de ontwerpkeuzes die als resultaat zijn verschenen uit een eerdere NRO-overzichtsstudie. In onderstaand factsheet zijn deze ontwerpkeuzes en het kijkkader opgenomen.

Op 11 april 2024 verzorgden we een inspiratiesessie tijdens het Onderwijs en Onderzoek Festival van de Hogeschool Utrecht. Hierin kregen de deelnemers inzicht in hoe een e-portfolio kan helpen om de ontwikkeling van de student centraal te stellen. Deelnemers kregen een introductie van het project, hoorden dat deelnemende opleidingen onderwijskundig, e-didactisch en in functioneel beheer worden begeleid en getraind en ontvingen een korte demonstratie hoe opleidingen het e-portfolio aan het inrichten zijn. De bijbehorende materialen delen we hieronder.

Opleidingen die programmatisch toetsen implementeren, gebruiken een holistische manier van toetsen waarbij gekeken wordt naar de gehele ontwikkeling van de student en waarbij de beslisfunctie en leerfunctie van toetsen worden geoptimaliseerd. Dit project geeft inzichten in welke ontwerpkeuzes opleidingen maken binnen de principes van programmatisch toetsen en hoe die worden gebruikt om een e-portfolio in te richten. Met deze inzichten worden andere opleidingen geholpen in het maken van zorgvuldige keuzes bij de implementatie van programmatisch toetsen.