De impact van AI op journalistiek en het onderwijs

Onze keuze voor Nele Goutier is niet toevallig, ze is namelijk docent én onderzoeker bij het lectoraat Kwaliteitsjournalistiek in Digitale Transities. Al jaren geleden begon ze samen met collega’s een onderzoek naar het AI-gebruik op redacties. Goutier: “Vervolgens kwam ChatGPT op de markt en was er ineens heel veel aandacht voor AI in het vakgebied. Terecht ook, want er zijn veel mogelijkheden voor slim AI-gebruik, maar je moet wel weten wat je doet. Het is een interessante tijd.”

AI stelt journalisten voor een uitdaging, want het is hun taak om de impact van deze technologie kritisch onder de loep te nemen. Goutier: “Dat is best een uitdaging. Niet alleen omdat de exacte werking van de technologie lastig te doorgronden is, maar ook omdat AI-expertise schaars is. Op redacties en in het onderwijs, maar ook bijvoorbeeld bij overheden. Ook de wetgeving hobbelt achter de feiten aan, waardoor big tech bedrijven momenteel veel speelruimte hebben. Des te belangrijker dat wij als journalist weten waar we alert op moeten zijn.”

Hoe zit dat dan met het onderwijs? “Als hogeschool willen we journalisten opleiden die voldoende AI-kennis hebben om het kritisch te kunnen bevragen en slim te kunnen inzetten. Want ook de mogelijkheden zijn groot. We moeten het onderwerp dus in onze opleiding verweven”, vervolgt Goutier. De School voor Journalistiek bewandelt daarbij twee sporen: een voor de korte termijn en een voor de lange termijn.

“We willen niet dat er nog een heel cohort aan studenten afstudeert dat nooit heeft leren nadenken over AI. Daarom hebben we het platform www.journalistiek-en-ai.nl gebouwd, waarop lesmaterialen staan die in te zetten zijn in bestaande vakken als data, ethiek en schrijfvaardigheid. Dat is een laagdrempelige manier om op korte termijn aandacht te schenken aan AI. Het probleem van deze kortetermijnaanpak is alleen dat het ad hoc is, niet iedere student komt zo even vaak in aanraking met het onderwerp. Daarom werken we tegelijkertijd aan het langetermijnplan, waarin AI een vaste plek krijgt in de onderwijsprojecten van de onder- en bovenbouw.” Goutier kreeg onlangs een beurs toegewezen (Comenius Senior Fellowship) om deze plannen te bewerkstelligen.

Voor huidige studenten zette Goutier bovendien een honourscursus op, Samen Slimmer: AI in de Journalistiek. Journalistiekstudenten werken daarbij samen met AI-studenten van de Master Societal Impact of AI aan de Radboud Universiteit. Goutier: “Studenten werkten toe naar begrijpelijke verhalen over AI, waarbij de impact op de maatschappij centraal stond. De AI-studenten konden daarbij oefenen met hun rol als expert. Het was een hele waardevolle samenwerking voor beide groepen studenten. Zo succesvol dat het volgend jaar een regulier Mastervak wordt aan de Radboud Universiteit. Het mooie aan een honoursprogramma is dat je laagdrempelig dingen kunt uitproberen. De inzichten die we opdoen bij de honourscursus nemen we mee in de ontwikkeling van de AI-projecten voor het reguliere onderwijs.”

Om studenten AI-savvy te maken, zijn natuurlijk docenten nodig die thuis zijn in het onderwerp. Dat is op een niet-technische opleiding nog best een uitdaging. Daarom is er de Community of Practice, waarvoor Goutier en collega Bert Kok dit jaar een serie lezingen over AI organiseerde. Ook ontwikkelde Goutier een crashcourse prompting, die ze met twee collega’s aan alle medewerkers gaf. De docenten gaven de opgedane kennis op hun beurt door aan de studenten. Goutier besluit: “Het interessante aan deze materie is dat we allemaal aan het leren zijn: studenten, docenten en journalisten. Het is heel waardevol als we daar samen in kunnen optrekken.”