Begeleiden van nieuwkomers op school

1. Taalontwikkeling en meertaligheid 1

Aan de hand van recente theoretische inzichten wordt de kern van taalontwikkeling en meertaligheid geschetst. We gaan daarbij uit van een brede benadering. We bespreken de visie op taal, de verschillende contexten waarin onderwijs aan nieuwkomers wordt verzorgd en het belang van een meerjarenbeleid. Drie vragen staan in deze bijeenkomst centraal:

• Wat weten we over taalontwikkeling in relatie tot alle andere ontwikkelingsgebieden?
• Wat betekent dit voor de inrichting van het onderwijs?
• Wat weten we over meertaligheid en waarom is het zo belangrijk dat we dit een plek geven?

2. Taalontwikkeling en meertaligheid 2

In deze bijeenkomst wordt aandacht besteed aan het talenbewust lesgeven door de schoolvakken heen. Daarbij wordt ingegaan op het belang van doelen, interactie, taalsteun plannen en taalsteun in gesprek en meertaligheid benutten (DITTEM). De volgende vraag staat hierbij centraal:

• Wat zijn krachtige didactische modellen om te werken aan inclusief onderwijs bij mondelinge taal, rekenen en leesonderwijs?

3. Sociaal-Emotioneel Leren

Aan de hand van internationale inzichten over het belang van sociaal-emotioneel leren (SEL) onderzoeken we de betekenis ervan voor groepen leerlingen met een diversiteit aan culturele en taalkundige achtergronden. We hanteren daarbij de volgende vragen:

• Wat is de betekenis van SEL en hoe krijgt dit vorm op school?
• Welke invloed hebben de culturele en taalkundige achtergronden van de leerlingen op het SEL?
• Hoe verzorgen we de lessen vanuit een cultureel-responsieve benadering, wat vraagt dit van de leraar en welke materialen kunnen daarbij ingezet worden?

4. Trauma en Veerkracht

Door intensief onderzoek naar de impact van trauma is er de laatste jaren veel nieuwe kennis ontstaan, ook met betrekking tot traumatische ervaringen bij leerlingen in het onderwijs aan nieuwkomers. Naast het delen van deze nieuwe kennis richten we ons in deze bijeenkomst op de actieve rol van de school en de leraar in het ondersteunen van leerlingen met traumatische ervaringen. De volgende vragen staan daarbij centraal:

• Wat is trauma en welke invloed heeft trauma op de ontwikkeling van leerlingen?
• Wat kan de leraar doen om traumasensitief onderwijs te verzorgen?
• Hoe kunnen de school, ouders en externen samenwerken om de veerkracht van leerlingen te vergroten en elkaar daarin te versterken?

5. Ouderbetrokkenheid en culturele responsiviteit

Uit onderzoek blijkt dat ouderbetrokkenheid een positief effect heeft op de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen. De leraar en school kunnen hierbij een belangrijke rol spelen door in te zetten op cultureel responsief partnerschap. Tijdens deze bijeenkomst staan we stil bij de volgende vragen:

• Welke vormen van ouderbetrokkenheid zijn effectief en hoe geven we hier inhoud aan op school?
• Op welke wijze gaat de school en de leraar om met de aanwezigheid van verschillende talen, schoolsystemen en rolperspectieven?
• Hoe leren we het kapitaal van gezinnen kennen, waarderen en een plaats te geven in de lessen op school?

Het doel van de cursus is: leraren, onderwijsondersteuners, brugfiguren, intern begeleiders en leidinggevenden inzichten en handreikingen bieden voor het begeleiden van nieuwkomers in het nieuwkomers-, regulier, speciaal (basis-), praktijk-, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs.

Tijdens de bijeenkomsten leer je via:

• achterliggende theorieën
• filmpjes over interventies
• weblectures van specialisten
• ervaringen van jezelf en de andere deelnemers
• uitkomsten van recent onderzoek
• artikelen uit vakbladen
• voorbeelden van interventies en materialen je kunt inzetten
• dialogen
• casussen
• vragenlijsten en reflectie-instrumenten

Na deze 5-delige cursus heb je kennis opgedaan over:

1. Taalontwikkeling en meertaligheid 1

• internationale en nationale wetenschappelijke inzichten over taalontwikkeling en meertaligheid
• praktijkvoorbeelden over het begeleiden van de taalontwikkeling en het inzetten van meertaligheid
• visies op taalontwikkeling en meertaligheid
• organisatie van onderwijs aan nieuwkomers
• de brede intake
• afstemmen op de ondersteuningsbehoeften van nieuwkomersleerlingen

2. Taalontwikkeling en meertaligheid 2

• functioneel meertalig werken
• het belang van interactie en hoe dat vorm te geven
• DAT en CAT
• interactieve en geplande scaffolding
• thematisch onderwijs
• handreikingen voor in de praktijk

3. Sociaal-Emotioneel Leren als basis

• de betekenis van sociaal-emotioneel leren (SEL) voor leerlingen/studenten met een verschillende culturele en taalkundige achtergrond
• het vormgeven van SEL op verschillende op verschillende niveau’s
• de invloed van culturele en taalkundige achtergronden van de leerlingen op SEL
• de invloed van culturele en taalkundige achtergronden van de leerlingen op SEL
• de rol van de leraar
• leermiddelen die ingezet kunnen worden bij de lessen SEL aan leerlingen (en ouders)

4. Trauma en Veerkracht

• de invloed van traumatische ervaringen op de ontwikkeling van nieuwkomersleerlingen/studenten
• de rol van de school
• de rol van de leraar
• praktische handreikingen bij het verzorgen van traumasensitief onderwijs
• specialistische ondersteuning
• samenwerking met leerlingen/studenten, ouders en therapeuten bij het vergroten van de veerkracht

5. Ouderbetrokkenheid en/of culturele responsiviteit

• de betekenis van en ouderbetrokkenheid voor de betrokkenheid van leerlingen/studenten
• verschillende vormen van ouderbetrokkenheid
• uitdagingen bij het vormgeven van cultureel responsief partnerschap
• de rol van de school en de leraar bij het aangaan van partnerschappen
• het kapitaal van gezinnen leren kennen en een plaats geven in het onderwijs
• internationale en nationale praktijkvoorbeelden die werken

• Wil jij hierna verder studeren? Kijk dan op de pagina van de Master Educational Needs.
• Wil je als docent intensiever aan de slag met de verbetering van nieuwkomersonderwijs of onderwijs op superdiverse scholen? Lees over de post-hbo Onderwijs aan nieuwkomers.

De 5-delige cursus Begeleiden van Nieuwkomers op school kost € 510, vrij van btw. Deelnemers ontvangen het programma, een pdf per bijeenkomst met alle onderwerpen en handreikingen, artikelen en links ter verdieping van de besproken onderwerpen.

Wil je deze cursus aan je schoolteam of samenwerkingsverband aanbieden? Mail voor meer informatie, afstemming en een offerte naar Ria.Goedhart@hu.nl of Jacques.Verheijke@hu.nl.

In deze cursus is steeds een wisselwerking tussen je eigen werk en theoretische inzichten.