Een belletje met Stefan Leijnen over de opkomst van DeepSeek

In de eerste plaats omdat het de angst voedt van de Amerikanen dat ze binnenkort niet langer vooroplopen met AI-technologie. Wat mij opviel is dat media direct over elkaar heen buitelden om een ‘Spoetnik-moment’ af te kondigen (Amerika loopt niet meer voorop in de AI-Race!) terwijl er in het begin nog heel weinig bekend was over wat die doorbraak dan inhield en wat er klopt van de claims die DeepSeek doet. De kosten om het DeepSeek model te trainen liggen naar eigen zeggen veel lager dan die van ChatGPT. Maar wat zijn dan de implicaties voor toekomstige ontwikkelingen? Betekent het dat het minder gaat kosten om dezelfde modellen te trainen, en AI dus goedkoper en toegankelijker wordt? Of gaan we door efficiënter te trainen juist nog veel grotere modellen krijgen, met alle gevolgen voor data- en energieverbruik en nog verdere marktconcentratie die daarbij horen?

Ik vind vooral de timing van de doorbraak opmerkelijk, zo kort na de aankondiging van het Witte Huis om 500 miljard dollar te investeren in Amerikaanse AI. De boodschap die hiervan uitgaat is ‘China kan met weinig budget en middelen heel veel bereiken’ en nemen daarmee de wind uit de zeilen van Amerika. Daarmee is het naast technisch ook geopolitiek interessant nieuws.

Dat met de lancering van DeepSeek een veel kleinere investering gemoeid is dan met die van een vergelijkbaar modellen van Google en OpenAI, daarin zit een belangrijke les voor Europa. De laatste jaren zijn we onszelf er steeds meer van gaan overtuigen dat alles alleen om schaal draait in AI – schaal van data, computerchips, energie, markt, investeringen. Maar DeepSeek laat heel mooi zien dat je met onderzoek en innoveren ook ver kan komen. Dat wisten we natuurlijk al lang, maar het is fijn om daar af en toe aan herinnerd te worden.

Ook interessant voor Europa is dat dit een open source model is. DeepSeek is mede voortgekomen uit het open source model Llama van Meta, en andere ontwikkelaars kunnen op hun beurt weer van de ontdekkingen van DeepSeek leren. Het succes van DeepSeek toont aan dat innoveren via samenwerken en kennis delen in open source communities, in tegenstelling tot closed-source modellen zoals ChatGPT, krachtig is en snelheid geeft.

Bedrijven zoeken naar unfair advantages om hun competitie te slim af te zijn. Uit deze doorbraak blijkt dat closed-source niet per sé een voordeel is, want je loopt mogelijk open source innovaties mis. Chinese bedrijven beschikken over andere voordelen, zoals enorme overheidsinvesteringen en toegang tot een grote interne markt, met alle schaalvoordelen die daarbij horen.

Trouwens, veiligheid is - zoals altijd - een aandachtspunt. De eerste onderzoeken door Europese dataprivacy waakhonden zijn al gestart. Hoe veilig DeepSeek is, gaan we binnenkort vanzelf merken. Ik raad af om persoonlijke en andere gevoelige data te delen, en dat geldt net zo goed voor de Amerikaanse taalmodellen. Maar zolang je je bewust bent van de risico’s zou ik iedereen aanraden om juist veel met dit soort nieuwe innovaties te experimenteren en daarvan te leren wat wel en niet voor je werkt.

Dit is in ieder geval een positief signaal voor de kansen van Europa. Maar om die kansen te pakken moeten we nu handelen: het Europese AI-ecosysteem moet verder worden uitgebouwd en er moet serieus in AI worden geïnvesteerd, niet alleen door overheden maar ook door bedrijven. Het bedrijf DeepSeek komt voort uit dezelfde stad als de Chinese techreus Alibaba: Hangzhou. Dat is geen toeval: daar zie je aan dat een ecosysteem met infrastructuur, talent, investeringskapitaal voor succesvolle AI bedrijven heel belangrijk is, net zoals het ook niet toevallig is dat OpenAI uit Silicon Valley komt. Zo kunnen tech startups voortbouwen op de infrastructuur die al gevestigde bedrijven hebben opgebouwd. Je komt verder en gaat sneller als je de krachten kan bundelen.

Voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen heeft zojuist de Europese strategie gepresenteerd waarmee Europa competitiever gaat worden in de wereldmarkt, en AI speelt daar een grote rol in. Europa maakt stappen op de aanbevelingen uit het Draghi rapport. Er is nog veel werk te verzetten voordat we ons geen zorgen meer hoeven te maken om de positie van Europa in digitale technologie, maar ik ben nu wel een stuk positiever gestemd.

Lees meer over onze lector AI Stefan Leijnen >

Lees meer over ons lectoraat Artificial Intelligence >