Hoe corona het werk en de opleiding van tolken gebarentaal blijvend verandert
De coronacrisis en het thuiswerken hebben grote invloed op het werk van tolken. Tolken op afstand levert meer stress op en vereist een zwaardere cognitieve belasting, blijkt uit internationaal onderzoek onder ruim 2.600 tolken gebarentaal. Een ruime meerderheid zegt daarnaast vóór de pandemie nooit of slechts heel af en toe op afstand te hebben getolkt. Bovendien geeft diezelfde meerderheid aan geen training te hebben gehad in tolken op afstand. Onderzoeker Maartje De Meulder van het lectoraat Logopedie: Participatie door Communicatie en hoofddocent bij het Instituut voor Gebaren, Taal & Dovenstudies verwacht dat tolken op afstand ook na de crisis een onmisbare vaardigheid blijft voor tolken gebarentaal.
Uit onderzoek onder 2.634 tolken gebarentaal uit 63 landen blijkt dat 60 procent van de tolken vóór het begin van de crisis nog nooit op afstand had getolkt. Zo’n 27 procent van de tolken deed het slechts heel af en toe, terwijl 63 procent aangeeft geen training te hebben gevolgd in tolken op afstand. “Omdat algemeen wordt aangenomen dat werken op afstand een blijvend fenomeen is, wordt tolken op afstand een onmisbare vaardigheid voor iedere tolk gebarentaal”, verwacht onderzoeker Maartje De Meulder, die het onderzoek uitvoerde samen met Oliver Pouliot, van tolkenbureau Overseas Interpreting.
"Aan het onderzoek deden 287 tolken Nederlandse Gebarentaal (NGT) mee, dat komt neer op zo’n 58 procent van de tolken NGT in Nederland."
Voor- en nadelen
Een aanzienlijk deel van de respondenten geeft aan dat tolken op afstand meer stress oplevert dan face-to-face tolken. Ook vereist het werk volgens hen een zwaardere cognitieve belasting. Redenen daarvoor zijn omgaan met technische problemen, tolken in 2D in plaats van 3D, geen of minder vermogen gesprekken te beheren, moeilijker tolken in teamverband en het ontbreken van informeel contact met collega’s en dove tolkgebruikers.
De respondenten geven aan dat er ook vóórdelen kleven aan de ontwikkeling van tolken op afstand. Als belangrijkste noemen ze een hogere mate van flexibiliteit en de mogelijkheid tot verbetering van efficiëntie en beschikbaarheid van tolkvoorzieningen. Voordelen die volgens de respondenten belangrijk zijn voor zowel dove en slechthorende tolkgebruikers als de tolken gebarentaal zelf.
Ingrijpende gevolgen
“De plotse omslag naar vaker tolken op afstand heeft ingrijpende gevolgen voor tolkenopleidingen en nascholing voor tolken gebarentaal”, vertelt Maartje. “Studenten moeten gedurende hun opleiding worden voorbereid op een hybride carrière, waarin ze zowel op locatie als op afstand kunnen tolken. Ook voor nieuw-gekwalificeerde tolken gebarentaal zijn de gevolgen groot. Uit ons onderzoek blijkt dat er een behoorlijke groep nieuw-gekwalificeerde tolken is die op afstand werkt. Tot het begin van de coronacrisis werd beginnende tolken vaak streng geadviseerd eerst een paar jaar ervaring op te doen met face-to-face tolken alvorens met tolken op afstand aan de slag te gaan.”
“Voor tolkenbedrijven en instanties die nog niet ver zijn in hun digitale ontwikkeling werkt deze pandemie hopelijk als een wake-up-call. Zij worden nu gedwongen om hun systemen te innoveren en het gebruik van digitale technologieën te omarmen.”
Reactie IGT&D
Marlies Ngouateu-Bussemaker, opleidingsmanager IGT&D: “Voor de pandemie was tolken of afstand al in beeld bij ons als nieuwe ontwikkeling die we in de opleiding een stevigere plek willen geven. Door de coronacrisis heeft het als vanzelf al een plek gekregen: in hun stage deden studenten de afgelopen tijd ervaring op door mee te lopen met tolken die op afstand hun werk doen, en in de lessen komen diverse tolksituaties op afstand ter sprake. Uiteraard nemen we alle kennis en ervaringen die nu in het werkveld worden opgedaan mee in onze onderwijsontwikkeling. Tegelijkertijd is meer onderzoek naar deze manier van tolken hard nodig, zodat we weten welke kennis en competenties nodig zijn om je optimaal voor te bereiden op deze vorm van werken. We zijn dan ook blij met het initiatief van onze collega Maartje De Meulder en Oliver Pouliot, en met de enorme respons die zij hebben weten te ontvangen.”
Hogeschool Utrecht is de enige instelling in Nederland die tolken Nederlandse Gebarentaal/Nederlands opleidt, docenten NGT opleidt en een master Deaf Studies aanbiedt. Vanuit het lectoraat Logopedie: Participatie door Communicatie wordt daarnaast toegepast en praktijkgericht onderzoek verricht naar NGT en dovenstudies.
