Pabo ‘splitsen’? Slecht idee, vindt directeur Luycx

Vanaf 2029 zou de pabo-opleiding opgesplitst moeten worden in twee opleidingen: een voor de bovenbouw en een voor de onderbouw. Dit moet volgens het kabinet het lerarentekort verminderen. Door meer mannen aan te trekken (die vaker voor de bovenbouw kiezen), verwacht men het tekort terug te dringen, want slechts 13 procent van de basisschooldocenten is man. Carla Luycx is sinds 2019 HU-directeur van het Instituut voor Onderwijs & Orthopedagogiek, waar de pabo onder valt. Hoe denkt zij over dit plan?

Hoe zeker zijn de plannen van het kabinet?

“Erg zeker. Het kabinet wil dit voorjaar een wetsvoorstel indienen. Alleen als het kabinet zou vallen, gaat het niet door. Of er moet nog iets anders gebeuren waardoor toch die motie wordt ingetrokken, maar ik kan nu niet bedenken wat dat zou zijn.”

Wat vind je van het plan?

“Ik ben er geen voorstander van. Op de pabo leiden we leraren breed op, voor een bevoegdheid die geldt van groep 1 tot en met 8. Als je die bevoegdheid gaat splitsen, heeft dat meerdere gevolgen.”

“We zien nu al dat vooral vrouwelijke studenten van de mbo-opleiding Onderwijsassistent doorstromen naar de pabo. Zij willen meestal graag lesgeven in de onderbouw, omdat zij affiniteit hebben met jonge kinderen en omdat het niveau van basisvaardigheden en didactiek complexer is in de bovenbouw. Wanneer er een aparte route voor alleen de onderbouw komt, verwacht ik dat meer vrouwen vanuit het mbo zich zullen aanmelden. We zijn natuurlijk blij met meer aanmeldingen van vrouwelijke studenten, maar de vraag is of meer mannen zich gaan aanmelden omdat ze alleen voor de bovenbouw kunnen kiezen bij de pabo.”

Het aantal meesters op basisscholen in Nederland is gemiddeld 13 procent. Op de pabo‘s ligt het percentage mannelijke studenten iets hoger, namelijk 17 procent. Op de HU-pabo bestaat het aandeel mannelijke studenten uit 23 procent. Dit valt uiteen in 21 procent voor de voltijd, 25 procent voor de deeltijd en 23 procent in de ALPO (academische pabo). Op de sportpabo (voltijd) is de verdeling zo’n 40 procent mannen en 60 procent vrouwen.

 “Om de pabo echt specifiek aantrekkelijker te maken voor mannen, weten we door wetenschappelijk onderzoek dat onder andere de status van het beroep en het gebrek aan specialistenrollen een rol spelen. Je zou moeten nadenken over een aanpak van het tekort op basis van deze thema’s.”

“Daarnaast brengt het splitsen van de bevoegdheden extra organisatorische problemen met zich mee. Scholen kunnen dat in combinatie met het bestaande lerarentekort nauwelijks opvangen. Als een schoolleider een vacature plaatst voor een leerkracht voor groep 4, dan mag deze dus alleen lesgeven aan 1, 2, 3 en 4. Als een jaar later de leerkracht van groep 7 weggaat, kan die onderbouwleerkracht niet naar groep 7. Dat is een zeer onhandige constructie. Breed opgeleide leraren blijven nodig. Zo kan een directeur bijvoorbeeld met het team het gesprek voeren: ‘We krijgen minder leerlingen waardoor we een combinatiegroep moeten vormen. Wie zou er voor een groep 6/7 willen staan?’”

“Als er meer mensen op school werken met alleen een onderbouwbevoegdheid, ontstaat er een onoplosbaar probleem. De onderwijsarbeidsmarkt is niet flexibel: leraren hebben vaak langjarige vaste aanstellingen, waardoor er op bestuursniveau moet worden geruild. Niet alle schoolstichtingen hebben hiervoor de ruimte en menskracht. De schoolstichtingen verschillen enorm van omvang en samenstelling. Er zal scheefgroei ontstaan, die niet is op te lossen.”

“Ook zorgt dit plan voor onrust op pabo’s. Het kost zo’n twee ton om een pabo-curriculum te herzien. Dat geld hebben de meeste pabo’s niet en de overheid wil er niks voor vrijmaken. We zijn binnen HUpabo momenteel bezig met curriculumvernieuwing waar we twee jaar voor uitgetrokken hebben. Als we het pabo-curriculum gaan splitsen in jonge kind en oudere kind, moeten we dat ontwerpproces opnieuw uitvoeren. Dat kost tijd, investering en geld.”

Deel je de wens voor meer mannen in het onderwijs? 

 “Zeker. Het is jammer dat er meer vrouwen dan mannen in het onderwijs werken. Meesters zijn anders. Pedagogisch laten ze kinderen meer los, leggen ze soms wat meer verantwoordelijkheid bij hen neer en zijn ze meestal niet zo van de details. Meesters voetballen met je en stoeien vaker, dus maken ze kinderen op een andere manier weerbaar dan juffen. Ze zijn een rolmodel voor jongens.”

Heeft het plan van de overheid volgens jou überhaupt wel voordelen?

 “Eigenlijk niet. Ik denk dat er juist meer vrouwen bijkomen, doordat de onderbouw aantrekkelijk is voor vrouwelijke studiekiezers. Dit zorgt dus voor meer scheefgroei in de man-vrouwverhouding, biedt geen significante oplossing voor het lerarentekort en kost heel veel extra werk. Tijdens de vorige kabinetsperiode hebben we als landelijke pabo’s gezegd: ‘We zien splitsing niet als oplossing, maar kunnen wel aanpassingen doorvoeren die het aantrekkelijker maken voor mannen.’”

Lees de rest van dit artikel op de website van Trajectum

Auteur: Lucas Versteeg

Foto: Kees Rutten