Schakelpunt Gezond Leven zet in op integrale leefstijlverbetering

"Het idee achter het Schakelpunt Gezond Leven is de gezondheid en het welzijn van de patiënt te verbeteren door middel van een integrale benadering. Het idee past naadloos bij de strategie van de HU, GEZOND&WEL, en bij die van het UMC Utrecht, Healthy Living. Het thema leefstijlpreventie bleek een speerpunt waar we elkaar snel op konden vinden en onze samenwerking op konden intensiveren”, vertelt Lizet van Ewijk, docent-onderzoeker bij de HU die samen met HU-onderzoeker Amber Ronteltap betrokken is bij het schakelpunt.

In mei 2022 kreeg de samenwerking tussen de HU en het UMC Utrecht binnen het schakelpunt vorm met de eerste leefstijlconsulenten. Vanuit het Hart- en vaatcentrum van UMC Utrecht kunnen patiënten door hun behandelaar naar het schakelpunt worden doorgestuurd om hun leefstijl onder de loep te nemen en te verbeteren. “Na bijvoorbeeld een hartinfarct of dotterbehandeling is het belangrijk om met een patiënt te kijken hoe diegene gezond blijft om herhaling te voorkomen. Echter heeft een arts vaak niet de tijd om met een patiënt goed naar diens leefstijl te kijken. Nu kan de arts doorverwijzen naar het Schakelpunt Gezond Leven, waar die ruimte er wél is. Met niet alleen veel aandacht voor wat een individu wil en kan, maar ook voor de omgeving, want die is bepalend voor het succes van pogingen om de leefstijl te veranderen”, vertelt van Ewijk.

“Gezondheidsproblemen zijn vaak onderdeel van achterliggende problematiek die verband houden met de leefstijl van de patiënt. Leefstijl wordt vaak nog als iets lichamelijks gezien, maar het is veel breder dan dat”, zegt Ronteltap, die zelf ook als leefstijlconsulent werkzaam is bij het schakelpunt. “Gezondheidsproblemen die te maken hebben met leefstijl komen bijvoorbeeld vaker voor bij mensen in een kwetsbare positie, zoals met een laag inkomen. Om die problemen aan te kunnen pakken moet je hier rekening mee houden. Met het schakelpunt zetten we erop in deze gezondheidsverschillen te verkleinen.”

Integraal kijken naar de mens is het uitgangspunt voor de leefstijlconsulenten die aan de slag gaan met de patiënten bij het schakelpunt. “Voor het schakelpunt hebben we een aanpak ontwikkeld die bestaat uit twee consulten waarbij we aansturen op regie bij de patiënt. We kijken naar leefstijl als geheel: voeding, beweging, middelengebruik, slaap, ontspanning, stress, én de financiële en sociale situatie. De patiënt moet immers in zijn eigen dagelijkse omgeving aan de slag. We gebruiken een belangrijk principe uit de leefstijlcoaching; de veranderkracht van de patiënt centraal stellen”, vertelt Ronteltap.

“In het eerste consult gaan we met de patiënt in gesprek over wensen en doelen. Wat is belangrijk in diens leven? Wat wil de patiënt bereiken en waarom wil die dat bereiken? En, waar liggen de mogelijkheden om hier stappen in te zetten? We willen een gedragsverandering in gang zetten. Dat is iets anders dan de standaard leefstijladviezen meegeven. Het gaat om stappen die iemand zelf kan en wil zetten, bijvoorbeeld vaker de fiets pakken, of een afspraak maken bij een zorgverlener in de buurt. Na een aantal weken plannen we een tweede consult in waarin we bespreken hoe het de patiënt is vergaan en of verdere ondersteuning nodig is.”

Met het schakelpunt stappen de HU en het UMC Utrecht buiten de gebaande paden. “We hebben het vaak over interdisciplinair samenwerken en een integrale aanpak. Zowel bij de academische ziekenhuizen als hogescholen leeft het idee sterk dat deze aanpak voor een patiënt de juiste is, maar het vergt een andere kijk op ons werk. Zowel voor de HU als het UMC Utrecht”, zegt Van Ewijk. “Het is pionieren en proberen en dat doen we binnen het schakelpunt. Voor de ontwikkeling van integrale zorg en preventie is de samenwerking tussen zorginstellingen en onderwijs van groot belang. Door onze krachten te bundelen, kunnen we gezamenlijk werken aan het ontwerpen van nieuwe zorgconcepten en het implementeren van vernieuwende werkwijzen. Ook hebben we geregeld contact met andere partijen in het land die met diezelfde ontwikkeling bezig zijn, bijvoorbeeld binnen de landelijke Leefstijlcoalitie.” Het UMC Utrecht wil bij een succesvolle pilot het komende jaar inzetten op een brede uitrol van deze aanpak in het gehele ziekenhuis.

Het schakelpunt is ook een leeromgeving voor studenten. “Een mogelijkheid die we aan het verkennen zijn, is om patiënten die in hun consulten aangeven interesse te hebben in een langer coachingstraject, te laten begeleiden door studenten van de minor leefstijlcoaching. En we kijken naar de mogelijkheid om studenten te betrekken bij de triage: welke begeleiding past bij welk type patiënt?”, vertelt Ronteltap. “Maar dat is toekomstmuziek”, vult Van Ewijk aan. “De ontwikkeling van een integrale zorg en preventie zit echt nog in de beginfase. Het is een langdurig proces waarin onderwijs, zorginstellingen en het onderzoek nauw moeten samenwerken. Met het Schakelpunt Gezond Leven hebben de HU en het UMC Utrecht nu een mooie en spannende eerste stap gezet.”